Zapadł ważny wyrok dla praktyki naliczania stawki podatku od nieruchomości dla działalności opiekuńczej. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie 23 maja br. wydał decyzję w sprawie o sygn. I SA/ Kr 250/23.

Od wielu lat podmioty zajmujące się opieką nad osobami starszymi czy niepełnosprawnymi bezskutecznie upominały się przed organami samorządowymi o stosowanie wobec nich preferencyjnej stawki podatku od nieruchomości, analogicznej do tej, jaka ma zastosowanie w przypadku podmiotów leczniczych.

Z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b i d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l. ) wynika, że w 2023 r. (stawki maksymalne są określane corocznie z uwzględnieniem wskaźnika inflacji) stawki nie mogą przekroczyć rocznie od budynków lub ich części:

• związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – aż 28,78 zł od 1 m 2 powierzchni użytkowej,
• związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, zajętych przez podmioty udzielające tych świadczeń – zaledwie 5,87 zł od 1 m 2 powierzchni użytkowej.

Art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o działalności leczniczej (u d.l.) definiuje „świadczenie zdrowotne” jako działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Z kolei według art. 5 pkt 40 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych „świadczenie zdrowotne” to działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania.

Praktyka funkcjonowania tych placówek uległa przez lata zasadniczym przeobrażeniom. W warunkach starzejącego się społeczeństwa wizja ustawodawcy, iż zinstytucjonalizowana starość to beztroska i złota jesień życia, uległa zatarciu. Z tej formy opieki korzystają nie tylko seniorzy, ale zwłaszcza ich rodziny, nie mogące udźwignąć ciężaru wymaganej troski o osoby sobie najbliższe obciążone wieloma chorobami. Konieczność osobistego wywiązywania się z obowiązków względem rodziców czy dziadków nierzadko wiązałaby się ograniczeniami ich dyspozycyjności zawodowej czy życiowej.

Dotychczas przyjmowano – jak się okazuje w świetle omawianego wyroku niezasadnie – że wykorzystanie majątku do prowadzenia działalności gospodarczej powoduje zastosowanie najwyżej stawki podatku od nieruchomości, bez względu na zakres i rodzaj faktycznie wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności. Wyższa stawka miała więc zastosowanie także do opodatkowania budynków lub ich części mieszkalnych, zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia komercyjnego domu opieki całodobowej. Przy tym przyjmowano, iż działalność gospodarczą prowadzą wyłącznie domy opieki określone w art. 67 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Przepis ten stanowi, że działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody. Żadne przepisy nie zabraniają zapewniania świadczeń zdrowotnych przez sam dom opieki. W ocenie organów samo zajęcie budynku pod działalność gospodarczą skutkowało więc opodatkowaniem go według wyższej stawki podatku (przy czym jedyną podstawą do rozróżniania podatkowego np. domów pomocy społecznej od prywatnych domów opieki całodobowej była okoliczność prowadzenia działalności gospodarczej przez komercyjne domy opieki całodobowej).

Polskie domy opieki czy domy seniora (obie nazwy oznaczają to samo) wpisane są do wojewódzkich rejestrów placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku. W Małopolsce taki rejestr funkcjonuje pod długą nazwą: „Rejestr placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej działających na obszarze województwa małopolskiego”. Z niewiadomych względów organy samorządowe postrzegają działalność prywatnych domów opieki wyłącznie jako działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców, pomijając przy tym, iż podmioty te świadczą w ramach tej działalności również świadczenia zdrowotne w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej. Co gorsza, praktykę taką dotychczas podzielało także orzecznictwo sądów administracyjnych. Wpływu na ten pogląd nie miał fakt, że prywatne domy opieki coraz częściej zatrudniają personel medyczny, taki jak pielęgniarz, ratownik, opiekun medyczny czy fizjoterapeuta.

Organy wymierzające zobowiązanie w podatku od nieruchomości przyznawały prawo do niższej stawki wymienionej w art. 5 ust 1 pkt 2 lit d u.p.o.l. jedynie podmiotom ujawnionym w rejestrze podmiotów wykonujących działalności leczniczą, mimo iż również działalność lecznicza wypełnia definicję działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców.

I tak, o ile dom opieki miał w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą ujawnioną ambulatoryjną pomoc zdrowotną, to mógł skorzystać ze stawki preferencyjnej, jednak tylko w obrębie pomieszczeń zajętych bezpośrednio na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Praktyka ta była niezrozumiała, bowiem już z samych wyjaśnień pojęć stosowanych w statystce publicznej GUS (opracowanych na podstawie ustawy o działalności leczniczej – art. 2 ust. 1 pkt 10 i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – art. 5 pkt 40) wynika, iż świadczenia te mogą być wykonywane również w miejscu pobytu pacjenta/pensjonariusza-pacjenta.

W odpowiedzi na skargę jednego z podatników podatku od nieruchomości, któremu odmówiono przyznania preferencyjnej stawki podatku od nieruchomości, pomimo iż prowadził on działalność gospodarczą związaną z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, SKO w Krakowie zacytowało przyjętą w dotychczasowym orzecznictwie interpretację przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która stosowanie preferencyjnej stawki uzależnia od dwóch warunków:

• budynek lub jego część muszą być związana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu przepisów o działalnością leczniczej (warunek przedmiotowy)
  oraz
• powinien być on zajęty przez podmiot udzielający tych świadczeń (warunek podmiotowy).

SKO w Krakowie nie dostrzegło przy tym, że podmioty zajmujące się całodobową opieką nad osobami starszymi wykonują na ich rzecz świadczenia zdrowotne. Usługi świadczone w domach seniora w całości wypełniają bowiem definicję działalności zdrowotnej, o której mowa w art. 5 ust 1 pkt 2 lit d u.p.o.l., ponieważ obejmują one działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia pacjentów-pensjonariuszy, a także inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania (art. 2 ust. 1 pkt 10 u d.l.).

Skarżący podmiot, który wynajmuje swoje pomieszczenia jednemu z podkrakowskich domów seniora, podniósł w odwołaniu, iż najemca specjalizuje się w pobytach poszpitalnych. Pobyt poszpitalny nie jest pojęciem, którego definicja znajduje się w ustawie o pomocy społecznej, lecz wyrosło ono na bazie potrzeb, jakie wynikają z procesu leczenia chorego w szpitalu. Szpital bowiem, dążąc do ograniczenia kosztów pobytu, chętnie przekazuje swojego pacjenta do placówki mogącej go zastąpić. Jak wynika z praktyki, tę potrzebę wypełniły łatwo dostępne i przygotowane prywatne domy opieki, a nie sanatoria czy ośrodki rehabilitacyjne. Tym samym placówki opiekuńcze, aby sprostać oczekiwaniom społecznym i rynkowym, dostosowały stan swego zatrudnienia, jak i stan potrzebnego wyposażenia w wyspecjalizowane urządzenia medyczne, takie jak: łóżka rehabilitacyjne, pionizatory, ssaki, podnośniki niepełnosprawnych, koncentratory tlenu i wiele innych. Organy podatkowe, ustalając właściwą wysokość stawki podatku od nieruchomości dla budynków zajętych na prowadzenie prywatnych domów opieki, powinny mieć zatem na uwadze, iż pobyty w takich prywatnych placówkach nie zawsze mają charakter pobytu stałego. Domy seniora stały się często miejscem zapewniającym szybką rekonwalescencję i powrót do zdrowia, jakiego nie byłby w stanie zapewnić szpital.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w wyniku kontroli zaskarżonej decyzji, uchylił zarówno decyzję Burmistrza Myślenic, wymierzającą podatek od nieruchomości za 2021 r. według najwyższej stawki dla pomieszczeń związanych ze świadczeniami zdrowotnymi (pokoje, korytarze stołówka itp.), jak i utrzymującą ją decyzję SKO.

W ustnym uzasadnieniu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wskazał, że okres ostatnich dwóch lat tzw. pandemii to czas, w którym pokoje w placówkach, w których przebywali chorzy i niepełnosprawni, były naturalnym miejscem udzielania świadczeń zdrowotnych, gdzie w naturalny sposób unikali oni zarażeń. Sąd stwierdził również, że wielu osób w ciężkim stanie zdrowia nie dało się przemieszczać poza miejsca, w których przebywali . Stąd w nich byli leczeni i poddawani zabiegom stosowanym przez lekarzy czy pielęgniarki. Pani Przewodnicząca Sędzia Inga Gołowska podkreśliła, iż w sposób świadomy odstąpiła od znanego orzecznictwa w tym zakresie by strony w sposób swobodny mogły wyrazić swoje stanowisko.

Opracowując nową decyzję Burmistrz będzie musiał przyjąć do wiadomości, iż nawet utrwalone orzecznictwo może w sytuacjach szczególnych wymagać własnej oceny i innego sposobu zbierania
dowodów, z uwzględnieniem zachodzących zmian w zakresie potrzeb człowieka podyktowanych okolicznościami zewnętrznymi.

Uwzględniając ww. wyrok WSA w Krakowie, organ podatkowy będzie musiał uwzględnić podniesione wyżej argumenty, przy czym nawet utrwalone orzecznictwo nie może wyłączać jego racjonalnej własnej oceny nowych realiów. Postęp i zmiany, do jakich doszło w ostatnim czasie w zakresie postrzegania prywatnych domów opieki, mają przy tym niebagatelne znaczenie.

Miejmy nadzieję, że omawiany wyrok WSA w Krakowie na trwałe zmieni linię orzeczniczą w zakresie opodatkowania domów seniora podatkiem od nieruchomości.

_{^{źródło fot. unsplash.com}}