Coraz więcej osób pada ofiarą oszustów, którzy używają naszych danych osobowych, by np. wziąć kredyt. Aby temu zapobiec, od 17 listopada 2023 r. funkcjonuje usługa Zastrzeż PESEL, dzięki której obywatele mogą zabezpieczyć swoje dane osobowe. Natomiast według nowych przepisów od 1 czerwca 2024 r. wszystkie instytucje finansowe muszą sprawdzić Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL, zanim udzielą komuś pożyczki czy podpiszą umowę.

Dotąd to ofiara przestępstwa czy kradzieży tożsamości musiała udowodnić, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie prawne lub finansowe. Nowe przepisy zmienią tę sytuację. Od 1 czerwca br. banki i firmy pożyczkowe oraz notariusze i operatorzy telekomunikacyjni muszą sprawdzać rejestr PESEL, nim podpiszą umowę z klientem. Jeśli obywatel zastrzeże swój PESEL i w tym czasie ktoś zaciągnie na niego zobowiązanie (na jego dane), instytucja finansowa nie będzie mogła domagać się od tej osoby np. spłaty kredytu, pożyczki czy innego długu.

Każda osoba pełnoletnia, która ma numer PESEL może zastrzec swój numer PESEL: w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0, w serwisie internetowym Obywatel lub w dowolnym urzędzie gminy.

Takie zastrzeżenie można w każdej chwili wycofać (bezterminowo albo wyznaczając czas automatycznego ponownego zastrzeżenia), też bezpłatnie. Zmiana od razu – w ciągu 30 minut – pojawi się w rejestrze. Można więc na wszelki wypadek mieć swój PESEL cały czas zastrzeżony i cofać zastrzeżenie tylko w sytuacjach, kiedy planujemy załatwić konkretną sprawę. Zastrzeganie PESEL ma chronić osoby prywatne (konsumentów) przed finansowymi skutkami kradzieży ich danych. Nie dotyczy ono innych sytuacji codziennych czy formalnych nawet, jeśli używamy w nich swoich danych osobowych. W związku z tym zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na:

• sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów),
• sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty),
• udział w wyborach,
• ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy),
• korzystanie z profilu zaufanego,
• podróżowanie (np. przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych),
• wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy),
• korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).

Zastrzeżenie numeru PESEL należy cofnąć, gdy planuje się załatwić ważną sprawę i podpisać umowę z:

• firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (np. umowę o kredyt, pożyczkę, zakup z płatnością ratalną czy leasing),
• notariuszami (np. umowę o kupnie lub sprzedaży nieruchomości),
• operatorami telekomunikacyjnymi (np. aby otrzymać kopię swojej karty SIM).

Od 1 czerwca br., gdy zgłaszamy, że utraciliśmy dowód osobisty, jednocześnie automatycznie zostanie zastrzeżony numer PESEL. Zastrzeżenie PESEL nie ma wówczas wpływu na wyrobienie nowego dowodu osobistego. Takie zastrzeżenie nie zostanie automatycznie cofnięte z chwilą, gdy uzyskamy nowy dowód osobisty.

---

_{^{Podane informacje nie stanowią wyczerpującego opracowania na powyższy temat i nie mogą być traktowane na równi z poradą specjalisty. Po szczegółowe informacje zapraszamy na spotkanie z naszym Zespołem.}}