Pokoje dla pensjonariuszy w budynku, w którym prowadzony jest dom seniora przez podmiot wpisany do rejestru podmiotów leczniczych, mogą być z obniżoną stawką podatku, jeśli w pomieszczeniach tych są udzielane świadczenia zdrowotne.

Od lat prywatne podmioty zajmujące się opieką nad osobami starszymi czy niepełnosprawnymi bezskutecznie postulują o objęcie ich budynków preferencyjną stawką podatku od nieruchomości, analogicznie jak ma to zastosowanie w przypadku powierzchni związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w obiektach zajętych przez podmioty lecznicze. Podnoszone w tym aspekcie argumenty nie znajdują jednak aprobaty ani w oczach samorządowych organów podatkowych, ani sądów administracyjnych, co zazwyczaj prowadzi do obciążenia prywatnych domów opieki (domów seniora) najwyższą stawką podatku od nieruchomości wg stawek właściwych dla budynków i ich części związanych z działalnością gospodarczą. Warto tutaj chociażby wskazać na stanowisko Ministerstwa Finansów wyrażone w piśmie z 20 maja 2021 r. Ministerstwo skoncentrowało się na aspekcie formuły prowadzonej działalności gospodarczej domów opieki jako uzasadniającej stosowanie najwyższych stawek podatku od nieruchomości. Tymczasem, jak podnoszą podmioty prowadzące domy seniora (domy opieki), ich placówki zapewniają całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym czy też osobom w podeszłym wieku, w tym także konieczną opiekę medyczną, pielęgniarską, rehabilitacyjną. Organy samorządowe postrzegają natomiast działalność prywatnych domów opieki wyłącznie jako działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców, pomijając przy tym, że podmioty te wykonują w ramach tej działalności również świadczenia zdrowotne w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej. Praktykę taką dotychczas podzielało także orzecznictwo sądów administracyjnych. Wpływu na ten pogląd nie miał fakt, że prywatne domy opieki coraz częściej zatrudniają personel medyczny taki jak pielęgniarz, ratownik, opiekun medyczny czy fizjoterapeuta.

Na marginesie trzeba zauważyć, że charakter świadczeń wykonywanych przez domy opieki na rzecz swoich pensjonariuszy w praktyce w niczym nie odbiega od tych, których udzielają Domy Opieki Społecznej (DPS). Oczywiście DPSy działają na podstawie odrębnej formuły organizacyjnej i prawnej, a domy seniora stanowią przejaw prowadzonej działalności gospodarczej, to jednak ich rosnąca rola w aspekcie zmian demograficznych zachodzących w społeczeństwie stanowi o ich niemal tożsamym charakterze. Również w domach opieki (seniora) udzielane są bowiem pacjentom niezbędne świadczenia zdrowotne, co prowadzi do konieczności zapewnienia przez podmioty je prowadzące wykwalifikowanego personelu medycznego i niezbędnego sprzętu oraz infrastruktury.

Warunki skorzystania z preferencji

Artykuł 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych ustala preferencyjną stawkę podatku od nieruchomości (w roku 2023 nie więcej niż 5,87 zł za m2), którą objęte zostały budynki lub ich części związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, zajętych przez podmioty udzielające tych świadczeń. Oznacza to, że zgodnie z literalnym brzmieniem tej regulacji dla zastosowania obniżonej stawki wymagane jest łączne zaistnienia poniższych warunków:

∑ podlegająca preferencyjnemu opodatkowaniu powierzchnia budynku lub jego część jest związana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej,

Zgodnie z literalną treścią art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych gdy powierzchnia budynku, która jest wykorzystywana dla działalności leczniczej (udzielanie świadczeń zdrowotnych), nie jest powierzchnią zajętą przez podmiot leczniczy, a zatem taki, który posiada wpis do rejestru podmiotów leczniczych, to nie są spełnione warunki dla preferencyjnej stawki podatku. Pogląd ten znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku NSA z 16 marca 2022 r. (III FSK 1709/21), w którym wykazano, że „Wymóg uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą jest konieczny dla możliwości zastosowania stawki określonej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych”.

W konsekwencji organy wymierzające zobowiązanie w podatku od nieruchomości przyznają prawo do niższej stawki wymienionej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jedynie w odniesieniu do powierzchni domów opieki (domów seniora) zajętych przez podmioty ujawnione w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą i wyłącznie w zakresie powierzchni związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Przykład

Jeżeli podmiot prowadzący dom opieki ma ujawnioną w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą ambulatoryjną pomoc zdrowotną, to może skorzystać ze stawki preferencyjnej. Może to jednak zrobić tylko w odniesieniu do powierzchni pomieszczeń zajętych przez podmiot leczniczy, związanej bezpośrednio z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, a zatem wyłącznie w zakresie powierzchni ambulatorium.

W ocenie organów podatkowych prawo do preferencyjnej stawki podatku nie przysługuje natomiast w takim przypadku w odniesieniu m.in. do pokojów pensjonariuszy, korytarzy czy sanitariatów, czyli pomieszczeń niewątpliwie również koniecznych dla celów prowadzenia całodobowej opieki nad osobami starszymi, niepełnosprawnymi czy ciężko chorymi, a co więcej – powierzchni, w której świadczenia zdrowotne także faktycznie są udzielane, jak to ma miejsce w przypadku pokoi pensjonariuszy.

Korzystny wyrok

Na aspekt ten zwrócił uwagę WSA w Krakowie w wyroku z 23 maja 2023 r. (I SA/Kr 250/23) (wyrok nieprawomocny), którym uchylono decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie oraz poprzedzającą ją decyzję organu podatkowego w przedmiocie opodatkowania podatkiem od nieruchomości powierzchni budynku wykorzystywanego na cele domu opieki. W przedmiotowej sprawie chodziło o opodatkowanie budynku, w którym zapewniona była poszpitalna opieka świadczona przez wyspecjalizowany personel z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego. Sąd w Krakowie w uzasadnieniu wyroku argumentował, że okres ostatnich dwóch lat pandemii to czas, w którym pokoje w placówkach, w których przebywały osoby chore czy niepełnosprawne, były naturalnym miejscem udzielania świadczeń zdrowotnych, gdzie z uwagi na swój pobyt osoby te unikały zarażeń związanych z Covid-19. Sąd stwierdził również, że wielu osób w ciężkim stanie nie dało się przemieszczać poza miejsca, w których osoby te przebywały, dla celów udzielania im świadczeń zdrowotnych. Stąd tacy pacjenci byli leczeni i poddawani zabiegom przez personel medyczny w pokojach, w których pozostawali w domu opieki. Argumenty te przeważyły za zasadnością uchylenia decyzji organów podatkowych w zakresie odmowy zastosowania preferencyjnej stawki podatku w odniesieniu do opodatkowania powierzchni pokoi pacjentów , związanych z prowadzoną działalnością domu opieki przez podmiot mający wpis do rejestru podmiotów leczniczych.

Wyrok WSA w Krakowie został przyjęty z aprobatą przez środowisko prowadzących prywatne domy seniora. Trudno jest jeszcze mówić o zmianie w dotychczasowym kierunku orzeczniczym, jednak niewątpliwie orzeczenie to może przyczynić się do rozpoczęcia szerszej dyskusji w zakresie problematyki opodatkowania podatkiem od nieruchomości powierzchni budynków wykorzystywanych dla celów prowadzenia domów seniora i z nadzieją na przyszłe inicjatywy ustawodawcze dotyczące zmiany zasad opodatkowania budynków takich placówek.

_{Podstawa prawna:}

_{– 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 70)
– art. 2 ust. 1 pkt 10, art. 4 i art. 103 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 991 ze zm.)}