Bezpieczna przystań dla pożyczek między podmiotami powiązanymi

Safe harbour (bezpieczna przystań) to mechanizm polegający na ograniczeniu obowiązków dokumentacyjnych oraz sprawozdawczych z zakresu cen transferowych pod warunkiem spełnienia przez podatnika kilku ustawowych warunków. Po ich spełnieniu podatnik powinien mieć pewność co do rynkowości ceny zastosowanej w przeprowadzonej transakcji.

W Polsce od 1 stycznia 2019 roku obowiązują regulacje w zakresie safe harbour dla:

• usług o niskiej wartości dodanej,
• niektórych transakcji finansowych (pożyczek, kredytów i emisji obligacji).

Często potrzebny jest przepływ pieniędzy pomiędzy podmiotami powiązanymi np. w formie pożyczki. Tego typu umowa generalnie stanowi transakcję kontrolowaną w rozumieniu przepisów podatkowych, a w konsekwencji do umowy tej powinna znaleźć zasada ceny rynkowej, gdyż podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, a transakcja wymaga określonego dokumentowania. Niemniej jednak na mocy art. 11g ustawy o CIT i art. 23s ust. 1 ustawy o PIT ustawodawca wprowadził pewne uproszczenie dla podmiotów powiązanych, które zawierają umowę pożyczki (tzw. regulacja typu safe harbour). Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku transakcji kontrolowanej dotyczącej pożyczki, kredytu lub obligacji organ podatkowy odstępuje od określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości oprocentowania tej pożyczki, jeżeli łącznie są spełnione określone warunki.

Dla skorzystania regulacji safe harbour w przypadku pożyczki (podobnie kredytu i emisji obligacji) muszą być spełnione razem następujące warunki:

1. oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy (lub zmiany umowy dotyczącej oprocentowania) jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych aktualnym na dzień zawarcia tej umowy. Od dnia 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe stawki wskazane w obwieszczeniu Ministra Finansów z 27 grudnia 2023 r.;
2. nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, w tym prowizji lub premii;
3. pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat;
4. w trakcie roku podatkowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi liczony odrębnie dla udzielonych oraz zaciągniętych pożyczek wynosi nie więcej niż 20 000 000 zł lub równowartość tej kwoty;
5. pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tj. w tzw. raju podatkowym).

Do zalet regulacji bezpiecznej przystani dla pożyczek należy:

• wskazanie podatnikom, jaki poziom oprocentowania dla stosunkowo niedużych kwot udzielonego lub otrzymanego finansowania (pożyczek, obligacji, kredytów) nie zostanie zakwestionowany przez organy podatkowe jako odbiegający od warunków rynkowych. Brak więc ryzyka zweryfikowania oprocentowania jako nierynkowego i określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości oprocentowania pożyczki.
• zwolnienie z obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanej objętej safe harbour.

Z kolei do mankamentów wymienionych przepisów należy ich nieścisłość oraz trudności w interpretacji i stosowaniu.